Soms proberen we met waarschuwingen mensen uit de gevaarlijke zone te houden. Dat dit in de praktijk lang niet altijd werkt mag duidelijk zijn. Uit een onderzoek naar ongevallen met machines is gebleken dat met name tijdens onderhoud, reparatie, instellen, etc. verreweg de meeste ongevallen ontstaan met machines.
Wanneer we machines inspecteren in het kader van veiligheid, dan is het normale bedrijf vaak niet zo interessant, de hekken zijn dicht en er is niemand in de gevaarlijke zone. Tijdens een storing wordt dat ineens geheel anders. Beknellingsgevaren bij trommels, transportbanden, robots, palletisers, etc. scoren hoog.
Soms blijkt een resetknop ook niet juist te zijn geplaatst. Een opening in een hekwerk, waardoor een persoon aan de binnenzijde van het hekwerk de machine weer kan resetten. Levensgevaarlijk dus en ook verboden. Bij een ernstig ongeval heeft de persoon die de resetknop op deze manier heeft bedacht best nog even wat uit te leggen en zelfs strafvervolging is niet ondenkbaar. Dat geldt ook voor de persoon die bijvoorbeeld een extra opening in een hekwerk heeft gemaakt, waardoor de resetknop bereikbaar is geworden.
Machines mogen met uitgeschakelde beveiligingen wel kunnen werken, maar dan dienen er aanvullende maatregelen te worden genomen. De machinerichtlijn geeft hierover het volgende aan:
- Als de machine voor bepaalde handelingen moet kunnen functioneren met een verplaatste of verwijderde afscherming en/of een uitgeschakelde beveiligingsinrichting, moet de functiekeuzeschakelaar voor de bedienings- of bedrijfsmodus tegelijkertijd:
- Alle andere bedienings- of bedrijfsmodi uitschakelen.
- De werking van gevaarlijke functies uitsluitend mogelijk maken door middel van bedieningsorganen die onafgebroken moeten worden bediend.
- De werking van gevaarlijke functies alleen mogelijk maken in omstandigheden met een verminderd risico en daarbij elk gevaar ingevolge aan elkaar geschakelde regelingen voorkomen.
- De werking van gevaarlijke functies door gewilde of ongewilde invloed op de sensoren van de machine, onmogelijk maken.
Hekwerken om grote installaties hebben als nadeel dat personen zich gemakkelijk binnen het hekwerk kunnen begeven, terwijl een andere persoon de machine weer kan opstarten. Het mag duidelijk zijn dat dit soort praktijken levensgevaarlijk kan zijn en zeker niet is toegestaan. Voorbeelden hoe dit fout kan aflopen zijn er meer dan genoeg.
Voor de ontwerper van machines ligt hier een niet eenvoudige taak. De ontwerper moet al tijdens het ontwerpstadium gaan nadenken over mogelijke storingen, onderhoudstaken, instelwerkzaamheden, waarvoor toegang tot een gevaarlijke zone nodig zou zijn. Ook moet goed worden nagedacht over het beveiligingsconcept, is een hekwerk wel nodig? Kunnen we niet lokaal en dicht op de machine gaan afschermen? Allemaal vragen, waarop een zo goed mogelijk antwoord moet worden verkregen.
Erg belangrijk is dan ook de risicobeoordeling. Daar dienen alle mogelijke gevaren en gevaarlijke situaties te worden beoordeeld.
