Inertiseren is het verdringen van de zuurstof door een inert gas, bijvoorbeeld stikstof. Door de inerte atmosfeer is er geen explosiegevaar meer. In een praktijksituatie maakt de Nederlandse Arbeidsinspectie de volgende opmerking:
“Het EVD biedt onvoldoende informatie rondom het inertiseren van de tank.”
Situatieschets van de tank
In een reactor worden producten verwerkt, waarvan het vlampunt minder dan 5 °C boven de procestemperatuur ligt. Om explosierisico’s te voorkomen is besloten om de verwerking in de reactor onder een inerte atmosfeer uit te voeren. In het explosieveiligheidsdocument is zonder meer aangenomen dat er in de reactor dan geen explosieve atmosfeer meer aanwezig is.
Definitie vlampunt
Het vlampunt van een vloeistof is als volgt gedefinieerd:
- Vlampunt
- Laagste vloeistoftemperatuur waarbij onder zekere genormaliseerde omstandigheden uit een vloeistof dampen in een zodanige hoeveelheid worden afgegeven dat een brandbaar gasmengsel van damp en lucht kan worden gevormd (IEC 60079‐10‐1).
- Voorbeeld: een vloeistof met een vlampunt van 65 °C, zal in een reactorvat bij een temperatuur van 80 °C voldoende damp geven om een explosieve atmosfeer te kunnen vormen.
Een beschrijving van de methode van inertiseren en de beveiliging ontbrak in het explosieveiligheidsdocument, dit moet uiteraard wel worden beschreven. Je kunt deze beschrijving volledig in het EVD opnemen of ernaar verwijzen in een apart document.
Het al of niet aanwezig zijn van een inerte atmosfeer in een vat of reactor dient op een bepaalde manier te worden bewaakt. Hiertoe biedt de praktijkrichtlijn NPR-CEN/TR 15281 de nodige handvaten.
In het EVD dient dus een beschrijving aanwezig te zijn over de manier van inertiseren, maar vooral ook van de beveiligingen om de inerte atmosfeer daadwerkelijk te waarborgen.
Controleren en monitoren inerte atmosfeer
Monitoring en controle is essentieel voor het opzetten en onderhouden van een inerte atmosfeer. Indien het zuurstofniveau wordt gemeten, is het bewakings- en/of controlesysteem direct. Aan de betrouwbaarheid van deze zuurstofmeting worden de nodige eisen gesteld.
Indien er geen zuurstofmeting aanwezig is, is het bewakingssysteem een afgeleide referentiewaarde. Dus door meting van bijvoorbeeld flow of druk wordt een inerte atmosfeer gegarandeerd. Toepassing van andere methoden dan directe zuurstofmeting vereist een grondige analyse van de relatie tussen de zuurstofconcentratie en de controleparameters.
De referentiemethoden moeten worden geverifieerd met behulp van een werkelijke zuurstofmeting vóór het eerste gebruik en periodiek worden bevestigd.
Een goede vraag:
“Controleren we met een daadwerkelijke zuurstofmeting of de inertisering in orde is en doen we dit periodiek?”
Het is noodzakelijk om veilige grenzen van variabelen te bepalen, zoals flow, druk of zuurstofconcentratie. Deze zijn afhankelijk van de gebruikte methode van inertisatie. Ook de methode van bewaking is afhankelijk van de methode van inertisatie. Het bewakingssysteem heeft kritieke elementen die moeten worden gedefinieerd.
De bewakings-, controle- en analysesystemen moeten beschikken over de juiste certificatie in relatie tot de aanwezige ATEX zone. De praktijkrichtlijn NPR-CEN/TR 15281 geeft meer informatie over de beveiligingssystemen.
Dode door explosie door o.a. falen inerte atmosfeer
Het borgen van een inerte atmosfeer blijkt in de praktijk best nog wel lastig te zijn. Hoe dit helemaal mis heeft kunnen gaan blijkt uit de beschrijving van de explosie bij CP Kelco in Nijmegen in 2009. Hier ontstond een explosie door o.a. het falen van de inerte atmosfeer. Deze ramp, waarbij 1 dode viel te betreuren is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Download het volledige verslag van de Onderzoeksraad via ons downloadarchief.
NPR 7910-1 – nieuwe “zone” inert gebied
In NPR 7910-1 wordt gesproken over een nieuwe “zone”, het zogenaamde inert gebied IG (geïntroduceerd in 2021). Eigenlijk een beetje overbodig, immers met inertisering kunnen we een zone verlichting krijgen, bijvoorbeeld van zone 0 naar zone 1 of zone 2, of van zone 2 naar NGG (niet gevaarlijk gebied). Eigenlijk is dit geen reden om een nieuwe zone-aanduiding IG te introduceren, misschien enkel om deze aan te duiden.
Indien er sprake is van een IG-gebied, dan dient er ook een uitgebreid verslag te zijn van de inertisatie volgens o.a. de NPR-CEN/TR 15281.