Dit is een veel gestelde vraag. Allereerst kijken we naar hetgeen de wet hierover aangeeft:
De Europese ATEX 153 richtlijn (1999/92/EG) geeft het volgende aan in bijlage 2:
- 1.1. Opleiding van werknemers
- De werkgever verschaft werknemers die werkzaam zijn op plaatsen waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen, voldoende en passende opleiding met betrekking tot de bescherming tegen explosiegevaar.
In Nederland is de Europese ATEX 153 richtlijn opgenomen in het Arbobesluit en de Arbowet. Het betreffende onderwerp omtrent opleiding van werknemers uit de ATEX 153 is opgenomen in de Arbowet artikel 8:
- De werkgever zorgt ervoor dat de werknemers doeltreffend worden ingelicht over de te verrichten werkzaamheden en de daaraan verbonden risico’s, alsmede over de maatregelen die erop gericht zijn deze risico’s te voorkomen of te beperken.
- De werkgever zorgt ervoor dat aan de werknemers doeltreffend en aan hun onderscheiden taken aangepast onderricht wordt verstrekt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden.
- Indien persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking van de werknemers worden gesteld en indien op arbeidsmiddelen of anderszins beveiligingen zijn aangebracht, zorgt de werkgever ervoor dat de werknemers op de hoogte zijn van hun doel en werking en de wijze waarop zij deze dienen te gebruiken.
In België is de Europese ATEX 153 richtlijn opgenomen in de Codex over Welzijn op het werk. Het betreffende onderwerp omtrent opleiding van werknemers uit de ATEX 153 is opgenomen in boek III, titel 4, bijlage III.4-2:
- De werkgever verschaft werknemers die werkzaam zijn in ruimten waar explosieve atmosferen aanwezig kunnen zijn, een voldoende en passende opleiding met betrekking tot de bescherming tegen explosiegevaar.
Dat een voldoende en passende opleiding verplicht is duidelijk. De volgende vraag is:
Wat is een passende en voldoende ATEX opleiding?
Een passende ATEX opleiding is een opleiding die zoveel mogelijk aansluit bij de aard van de werkzaamheden van de werknemer. We gaan dus kijken wat de taken en bevoegdheden zijn van een werknemer en kijken welke opleiding daarbij het beste past.
Een voldoende ATEX opleiding is een opleiding die voldoende kennis en kunde geeft, zodat de werknemer zijn taken veilig en naar behoren kan uitvoeren. Of een opleiding voldoende aansluit bij de cursist kan worden getoetst met een examen.
Het behalen van certificaten of persoonscertificaten is niet wettelijk verplicht, uiteraard is het verstandig om een opleiding af te ronden met een examen. Hiermee wordt aantoonbaarheid verkregen.
Hoe pakken we dit aan in de praktijk? Een aantal praktische tips.
- Kijk naar de opleidingsstructuur volgens IECEx 05. Zie tabel F1. Dit geeft in de meeste gevallen al voldoende houvast. Vergelijk de inhoud van de diverse opleidingen. Voor de IECEx modules is de minimale inhoud vastgelegd in de eindtermen van IECEx.
- Maak een opleidingsplan in het kader van ATEX. Kijk naar de taken en bevoegdheden en zoek daarbij de passende opleidingen.
- Hou rekening met de herhalingsfrequentie van opleidingen.
- Maak een opleiding, zeker een “in house” opleiding, op maat en gebruik voorbeelden uit de eigen dagelijkse praktijk.
Een aantal voorbeelden van passende ATEX opleidingen
- Operators van installaties waarbij sprake is van explosiegevaar.
- Een cursus ATEX Awareness Ex 000 (1 dagdeel) is hier een voldoende en passende opleiding. In deze opleiding worden de gevaren en risico’s besproken en worden de bedrijfsregels en voorschriften behandeld. Met behulp van praktische voorbeelden en demonstraties worden de voorschriften kenbaar en herkenbaar gemaakt. Door gebruik te maken van voorbeelden uit de eigen werkplek zal de kennis het beste worden overgedragen.
- Leidinggevenden van installaties waarbij sprake is van explosiegevaar.
- De leidinggevenden schrijven werkvergunningen uit en geven opdracht tot reparaties en vervanging van onderdelen. Een opleiding ATEX basis Ex 001 (2 dagen) is hier een voldoende en passende opleiding. Indien deze opleiding incompany wordt verzorgd dienen er veel eigen praktijksituaties te worden behandeld.
- Monteurs van een technische dienst van een installatie met explosiegevaar.
- Een praktijktraining ATEX E&I of W-monteur is hier een passende opleiding (1 dag). Na een korte theoretische uitleg wordt er praktisch geoefend of praktijkcases behandeld.
- Leidinggevenden van een technische dienst van een installatie met explosiegevaar.
- De leidinggevenden geven opdracht tot vervangen van onderdelen of het plaatsen van nieuwe apparatuur in ATEX zones. In deze functie is het van belang om kennis te hebben van de basisprincipes en de installatievoorschriften. Een opleiding ATEX basis Ex 001 + ATEX installatie Ex 003/006 is hier passend. In deze combinatie is dit een 4-daagse opleiding (afzonderlijk duren beide trainingen 2 + 3 = 5 dagen).
- Procesengineers die zich bezig houden met zoneringen in een chemische fabriek.
- Hier is een ATEX basis Ex 001 + ATEX zoneringen Ex 002 een passende opleiding. Deze opleiding duurt 4 dagen.
- Maintenance manager als ATEX installatieverantwoordelijke van een groot opslagbedrijf van brandbare vloeistoffen.
- Een opleiding ATEX Ex 001, 002, 003, 006, 007, 008, 016 (mechanisch) is hier passend, bij IAB is dat de ATEX Masterclass.
Er zijn natuurlijk veel meer voorbeelden te verzinnen. Ben je op zoek naar een opleidingsadvies, neem contact op of vul het contactformulier in. We denken graag mee voor een passende en voldoende opleiding, met maar 1 doel: het voorkomen van explosies.